معرفی آثار و جاذبه ها... استفاده از نقوش گیاهی در تزئینات داخلی و آرایه های معماری کاخ موزه اختصاصی نیاوران

در تاریخ زندگی بشر، اقوام و ملل به دلایلی در باورهای دینی و مذهبی برای عناصر طبیعی از جمله گیاهان جایگاه مقدس و اساطیری قائل شده اند و در ادوار مختلف تاریخی در پس هر نقش، الگویی کهن وجود داشته که علاوه بر جنبۀ تزیین، به دلایل اعتقادی در هنر آنان ثبت شده است؛ نمادهایی مانند شگون و برکت، خیرخواهی، باروری، ماندگاری و جاودانگی، طول عمر و دوام سلطنت از این جمله به شمار می روند.

در ایران باستان که خاستگاه بسیاری از گیاهان بوده، بلوط،کاج و سایر گیاهان به عنوان میراثی کهن با زندگی مادی و معنوی مردمان به نحوی آمیخته که به نماد سرزمینشان تبدیل شده است و در آثار باقیمانده از تمدن های اندونزی، بابل، مصر، یونان، روم و حتی اعتقادات مسیحیان نمونه هایی از میوه کاج دیده شده است.

بررسی های انجام گرفته نشان می دهد که بلوط و میوه آن از ارزش تاریخی قابل توجهی نزد ساسانیان برخوردار بوده است. نماد میوه کاج نیز یکی از نشانه های اسرار آمیز در هنر و معماری باستان و مدرن است.

میوه درخت بلوط هنگام خروج از غلاف خود نماد تولد است و مفهوم ابدیت و بی مرگی را با خود دارد و درختان کاج وقتی در کنار هم قرار می گیرند مجموعه انبوهی را تشکیل می دهند که همچون سرپناهی برای موجودات دیگر است.

مشاهدات و بررسی های میدانی نشان می دهد که از نقش مایه های «بلوط» و مخروط «کاج» در بسیاری از تزیینات و آثار کاخ اختصاصی نیاوران حین ساخت و تجهیز آن در دوره پهلوی دوم استفاده شده است؛ از جمله تزیین دستگیره درب ها، تزیینات لوستر ها، پایه میز، گلدان ها و ...

همچنین در باغ مجموعه نیاوران چندین اصله درخت بلوط و کاج در پوشش گیاهی آن وجود دارند.

با تشکر از: ندا شانقی رییس کاخ موزه اختصاصی نیاوران/ محمود عسگری و حسین تنکابنی (یگان حفاظت مجموعه نیاوران)

تصویر و تدوین: کریم صباغی

موسیقی متن: جواد شاهی